Door Tjalke Alkema, Erna de Wolff, Robert Kooijman op 31 oktober 2022 om 10:00

Lees voor

Algemene beschouwingen 2022

Op 3 november 2022 wordt in de raad de Ridderkerkse begroting voor het jaar 2023 besproken. Ook wordt op die dag gedebatteerd over het collegeprogramma dat het college onlangs heeft gepresenteerd. Als ChristenUnie fractie hebben we onze algemene beschouwingen voor dit jaar vooral gericht op dat collegeprogramma, dat voor het huidige college de basis zal zijn voor het te voeren beleid. Er staan mooie actiepunten in, maar we maken ons ook wel zorgen. Er ontbreekt de echte aandacht voor onze inwoners. Het toewerken naar een toekomstbestendig Ridderkerk is meer dan alleen het bouwen van een pumptrackbaan, evenementen en het aanstellen van extra boa's. Toekomstbestendig gaat ook om het bouwen aan een prettige samenleving in Ridderkerk. Een samenleving waarin Ridderkerkers omzien naar elkaar, waar gestreden wordt om de inkomensongelijkheid te verminderen, waar niemand tussen wal en schip raakt. 

Lees hieronder onze Algemene Beschouwingen.

We leven in een bijzondere tijd. In Nederland, Europa en zelfs op wereldwijde schaal vallen we van de ene crisis in de ander. We hadden in 2008 eerst een bankencrisis die een financiële crisis, en daarna een diepe economische crisis werd. De oorlog in Syrië brak uit en we kregen een asielcrisis.

Steeds duidelijker werd hoe we onze planeet aan het opbranden zijn en onszelf in een klimaatcrisis hebben gestort. We zitten in een stikstofcrisis omdat we te veel willen doen op een te klein stukje van deze aarde, met alle gevolgen voor de schepping.

Ruim twee jaar geleden overviel de coronacrisis ons, een crisis die grote sporen heeft nagelaten. De zorgcrisis die er al was is hierdoor alleen maar groter geworden. En terwijl de coronacrisis op z’n eind liep, viel Rusland Oekraïne binnen. Met grote gevolgen voor de mensen Oekraïne, de stabiliteit van Europa, onze veiligheid en onze energievoorziening. En mede daardoor zijn we nu beland in een grondstoffencrisis en koopkrachtcrisis en – opnieuw – in een crisis in de opvang van vluchtelingen.

De koopkrachtcrisis er een die veel mensen direct raakt, ook in Ridderkerk. Dat maakt dat we ook in Ridderkerk hier stevig op in moeten zetten, en niet alleen afwachten wat er in Den Haag gebeurt en wordt afgesproken. Het vraagt om acuut en direct handelen, maar vooral een visie voor de langere termijn. Een richting, een helder ideaal voor het Ridderkerk van de toekomst. Voor een lokale overheid die naar haar inwoners omziet. Voor een samenleving die de ruimte krijgt om naar elkaar om te zien. Zodat inwoners weer voelen dat de overheid te vertrouwen is, en samen met hen door deze onzekere tijden heen wil komen. Als ChristenUnie willen we ons hiervoor lokaal inzetten. Ons verkiezingsprogramma met de titel 'Samen recht doen‘ is daarbij onze leidraad.

Beschouwing

In deze voorliggende Algemene Beschouwingen kijken we vooral vooruit naar de komende vier jaar. We reflecteren op het collegeprogramma 2022-2026 dat ook ter debat staat tijdens de begrotingsraad van 3 november 2022. Deze reflectie doen we aan de hand van ons eigen programma dat de titel ‘Samen Recht Doen’ heeft.

Vooraf willen we het college complimenteren met de heldere weergave van de vertaling van het gesloten coalitieakkoord naar actiepunten die het college de komende vier jaar van plan is uit te gaan voeren. Het document is over het algemeen heel leesbaar en navolgbaar. Ook het promotiefilmpje dat hiervoor is gemaakt zien we als mooie toevoeging voor de communicatie naar onze inwoners. Ook willen we een woord van dank brengen aan de ambtelijke organisatie, die de raad wederom heeft voorzien van de antwoorden op de vele gestelde vragen, zowel schriftelijk als mondeling. Zeker in deze voor hen onzekere tijd nu is besloten om de BAR-organisatie te ontmantelen, willen wij hen ook via deze weg een hart onder de riem steken.

Samen recht doen 

Zoals aangegeven is Samen recht doen onze leidraad. Het zijn de woorden die aan de basis van ons vierjarenprogramma liggen. Woorden met een betekenis: 

• Samen, omdat dit onderstreept dat niemand het alleen hoeft te doen. Maar ook omdat de overheid pas goed functioneert als zij het samen doet met de inwoners 
• Recht, omdat ieder mens voor God telt. En omdat we willen strijden tegen onrecht. 
• Doen, omdat onze woorden pas inhoud krijgen als we ook in beweging komen. En omdat het juist nu zo nodig is om de daad bij het woord te voegen. 

SAMEN bouwen aan een toekomstbestendige samenleving

Een toekomstbestendig Ridderkerk. Daar wil dit college de komende vier jaar hard aan werken. We zien mooie plannen en bijbehorende investeringen rondom de buitenruimte, rondom sport en ondernemerschap. We zien helaas weinig nieuwe plannen of doorontwikkelingen op bestaande plannen in het sociaal domein. Het lijkt wel of het vergroten van arbeidsparticipatie de enige nieuwe stap is binnen het sociaal domein. Bouwen aan een toekomstbestendig Ridderkerk vraagt wat ons betreft meer. 

Toekomstbestendig bouwen gaat ook om het bouwen aan een prettige samenleving in Ridderkerk. Een samenleving waarin Ridderkerkers omzien naar elkaar, waarin je als overheid werkt aan het tegengaan van polarisatie en verharding, ook in het publieke debat. Zeker, er staan acties in het collegeprogramma die daar aan kunnen gaan bijdragen. Maar de acties zijn vaak éénpitters, losse interventies en een onderbouwing of overkoepelende visie lijkt afwezig. Je loopt als gemeente zo het gevaar om maar wat lukraak te investeren en ook achteraf niet te kunnen stellen wat de outcome is van de maatregelen.

Het is belangrijk dat we in Ridderkerk een visie ontwikkelen op samen-leven. Hoe doen we dat met allemaal verschillende mensen en verschillende belangen? Hoe verbinden we jong en oud? Wanneer je echt een toekomstbestendig Ridderkerk wilt, dan moet je daarop investeren. Laat als college zien dat je de ambitie hebt om dat samen-leven te bevorderen, initieer projecten waarmee Ridderkerkers bruggen bouwen tussen jong en oud, zorg voor voldoende ontmoetingsplekken. Een plek om elkaar te ontmoeten is heel belangrijk voor een wijk en in het bijzonder voor ouderen. Het is één van de redenen dat wij de motie ‘Buurtcirkel in elke wijk’ indienen. De buurtcirkels die al bestaan laten zien dat dergelijke ontmoetingsplekken hoog gewaardeerd worden en bewezen bijdragen aan het vergroten van een netwerk.

Werken aan een toekomstbestendig Ridderkerk, daar moet nog flink wat aan gebeuren. Het verfraaien van buitenruimte, ruimte voor sporten, ruimte voor feesten en het veilig houden van een buurt zijn zeker belangrijke zaken voor een prettige samenleving. Maar het is te mager om alleen daarop in te zetten, het is niet de kern van toekomstbestendigheid. College, voeg een ‘schep samen-leven’ toe aan het collegeprogramma. Omdat de mensen uiteindelijk echt het verschil maken, en niet de stenen.

RECHT doen aan Ridderkerkers

Recht doen wil zeggen dat je iemand geeft wat hem of haar toekomt. En dat is niet eenvoudig, het college en de raad moeten daarbij balanceren tussen allerlei belangen en ook nadenken of de ene keer het individu voor gaat en de andere keer de groep. Wij denken dat in het collegeprogramma waardevolle punten zitten, maar dat er ook nog een stap bovenop kan. De genoemde acties blijven wat aan de buitenkant, ze raken de kern van recht doen niet voldoende.

Recht doen in Ridderkerk is méér dan maaltijden op scholen regelen en voorlichting geven over het gevaar van drugs. Recht doen is dat we een stap verder gaan en de keuze maken om daar te investeren waar de toekomst ligt! Dat we geld en menskracht vrijmaken om aan de kern van problemen te werken, de gezinnen van die kwetsbare kinderen extra te ondersteunen op alle leefgebieden (financiën, opvoeding dagbesteding, huisvesting enz.) en zo de zelfstandigheid en de sterke elementen in het gezin versterken. Op die manier recht doen voorkomt problemen later. Jeugdcriminaliteit, voortijdig schoolverlaten, psychische problematiek, werkeloosheid etc., het is te vaak het gevolg van een onveilige thuissituatie, financiële stress of onvoldoende integratie. Wanneer we investeren vóórdat deze problemen ontstaan bouwen we pas echt aan een toekomstbestendig Ridderkerk.

Recht doen wil zeggen dat je als gemeente niet alleen roept dat je beter in kaart wil hebben wie er financiële problemen hebben. Het gaat wat ons betreft om meer dan samenwerken met de kredietbank (we zijn daarbij trouwens benieuwd hoe die samenwerking gaat verlopen, zeker nu zij zich zorgen maken of zij hun werk wel aan kunnen door personeelstekorten). Recht doen wil wat ons betreft zeggen dat je als gemeente alles op alles zet om snel hulp te bieden aan inwoners die in armoede leven of in schulden dreigen te komen. Dat is zo nodig. Zeker nu steeds meer mensen door de verhoogde energierekening en de dure boodschappen in de problemen dreigen te komen. Er liggen echt veel uitdagingen waarin het college actief kan meedenken: schuldhulpmaatje wil graag mensen bereiken om dreigende schuldenproblematiek te voorkomen, de voedselbank krijgt met de week meer klanten. We zien te weinig ambitie en te weinig acties op dit vlak. En de nood is hoog!

Recht doen wil ook zeggen dat we meer oog hebben voor de zorgen van mantelzorgers. Niet alleen met hogere waarde op een bon, hoe leuk die uitbreiding ook is. Je geeft daarmee (terecht) extra waardering richting de mantelzorgers. Maar je lost er geen problemen mee op. Er moet een nieuw beleid komen waarin we beschrijven hoe we de komende jaren de alsmaar uitdijende groep mantelzorgers echt gaan ondersteunen. Er moet geld worden vrijgemaakt om respijtzorg makkelijker mogelijk te maken. Zodat zij er niet aan onderdoor gaan, en daarmee ook een beroep moeten doen op de zorg.

Recht doen, dan gaat het om oog hebben voor energiearmoede. Recht doen aan Ridderkerkers die minder te besteden hebben of hun huizen niet zelf kunnen verduurzamen en dreigen onevenredig geraakt worden door de energiecrisis. Het voorkomen van energiearmoede door de huizen waarin zij wonen versneld te isoleren zou topprioriteit moeten zijn.

Recht doen, het kan op zoveel manieren. De items die we aanstippen zouden nog veel meer uitgebreid kunnen worden. Ze laten in ieder geval zien dat er nog veel te doen is. En dat visie en ambitie belangrijk is in deze zaken, dat is nu net wat vanuit ons oogpunt wel meer zichtbaar mag worden. Zeker, we zien in het collegeprogramma goede losstaande acties, maar waarom is er geen doorontwikkeling van het integraal sociaal beleid? De maatschappij rolt van crisis naar crisis, recht doen aan iedereen wordt steeds moeilijker.

Het college denkt na over zoveel andere plannen: voor het groen, de rivieroevers, het centrum, de winkels, parkeren, agrarische gronden etc. Allemaal onderwerpen uit de fysieke wereld waar visies op worden geschreven of opnieuw tegen het licht worden gehouden. Dan moet dat toch zeker ook in het sociaal domein? We kunnen daar de komende jaren toch niet alleen maar op de winkel passen?

DOEN, maar wel anders. Voor een toekomstbestendig Ridderkerk

Ridderkerk is een samenleving van actieve doeners. Mensen werken hard, zijn lid van sportclubs, zangverenigingen, muziekkorpsen etc. Veel Ridderkerkers genieten van dit leven. Tegelijkertijd stijgt in onze samenleving het aantal oververmoeide en gestreste mensen. Er wordt meer en meer een beroep gedaan op de psychische zorg, we zien het aantal burn-outs toenemen, maar ook het aantal scheidingen. Dat moet ons als raad en college zorgen baren. Zeker in deze chaotische tijd zou het college een visie moeten hebben, plannen moeten maken hoe we een gezonde samenleving behouden. In het collegeprogramma wordt hier wel wordt ingespeeld. Er is veel aandacht voor sport, spelen en bewegen. Er komt geld voor gezonde voeding op scholen, voor voorlichting m.b.t. drugs etc. Zo werken we aan een gedragsverandering die echt belangrijk is. Maar er zijn meer zaken die een gedragsverandering vragen.

Geef aandacht hoe je een gezonde balans maakt in actief zijn en rust nemen, help mensen te bouwen aan gezonde relaties. En ja, een gemeente heeft ook zijn grenzen, maar je zou kunnen beginnen in het investeren in de professionals van de wijkteams. Zodat zij de tijd en ruimte en deskundigheid hebben om een relatie op te bouwen met mensen die om hulp vragen, om een gedragsverandering te begeleiden wanneer dat nodig is voor de geestelijke of lichamelijke gezondheid. Denk ook aan het gratis aanbieden van relatiehulp. Wellicht is dat een onverwachte move, maar sterke relaties blijken keer op keer een belangrijke voorspeller van een gezond leven, waarom dan daar ook niet op inzetten?

Wanneer je het hebt over gedragsverandering dan denken wij ook aan de wens om als Ridderkerk een rookvrije generatie te zijn. Begin dit jaar heeft de vorige gemeenteraad als een van haar laatste acties de APV gewijzigd, waardoor het college nu ook een rookverbod kan instellen in de nabijheid van ingangen van overheidsgebouwen. Er is kennelijk nog een stap nodig om dit werkelijkheid te laten worden. Met onze motie ‘Rookverbod overheidsgebouwen’ willen we nu zorgen dat het nieuwe college ook daadwerkelijk uitvoering geeft aan dit artikel uit de APV.

Anders denken over onze omgang met de schepping, de zorg voor het klimaat. Daar zijn we in de vorige raadsperiode ook al druk mee bezig geweest. Er ligt een prachtige klimaatvisie inclusief uitvoeringsprogramma en er is een warmtevisie vastgesteld. En nu samen doen! Waarom staat er in het collegeprogramma niets over de uitwerking van de Warmtevisie? De tijd gaat hier dringen!

Mooi dat er een duurzaamheidsfonds komt. Iets waar de ChristenUnie al vaker op aangedrongen heeft. Ook mooi dat er gefocust wordt op de laagdrempelige en snel te nemen maatregelen.

Ook ons groen moet klimaatbestendig worden ingericht. Een van de aspecten hiervan is het grote belang van toekomstbestendige bomen in de buitenruimte. Daarom dienen we nu de motie ‘Bescherming en onderhoud monumentale bomen’ in.

Wat is gedragsverandering toch op veel terreinen nodig. Ook wat energie betreft zal het anders moeten. Compenseren is voor korte termijn nodig maar niet de duurzame en toekomstbestendige oplossing. De compensatiemaatschappij is niet houdbaar. De oplossing zit in het versneld verduurzamen van gebouwen, te starten bij het isoleren. De ChristenUnie verwacht hier daadkracht van het college. Dat betekent dus ook dat, wanneer we ook als Ridderkerk echt willen bijdragen aan hernieuwbare energie, de windmolens in Nieuw Reijerwaard ook nodig zijn. Niet in plaats van, maar naast alle zonnedaken. De oplossing van kleine windmolens klinkt opportuun, wij verwachten echter dezelfde weerstand van omwonenden, maar dan op veel meer locaties.

Dit college lijkt zich vooral te focussen op de economische haalbaarheid. Dat is niet het doel op zich, maar een randvoorwaarde. Houdt vast aan de vastgestelde klimaatvisie, zet in op duurzaamheid en een circulaire samenleving. Doe wat goed is voor milieu en mens voor een toekomstbestendig Ridderkerk! De energietransitie is voor onze toekomst een belangrijk onderwerp en voor de ChristenUnie een speerpunt waar het nu vooral draait om het doen. Grote stappen moeten worden gemaakt voor een toekomstbestendig Ridderkerk. Kleine stappen dragen ook bij aan de gestelde doelen en daarom dienen we de motie ‘Slimme Bandenpomp’ in.

Ridderkerk heeft de laatste jaren fors ingezet om het gedrag te veranderen t.a.v. het scheiden van afval. De laatste cijfers lieten zien hoe goed we op weg zijn. Onduidelijk is nu welke ambities dit college heeft op het verhogen van de scheidingspercentage van ons afval. In het coalitieakkoord ging het nog over optimaliseren van het afvalplan om het scheidingspercentage nog verder te verhogen. De vier acties die vervolgens in het collegeprogramma worden genoemd gaan echter alleen over de financiële verrekening richting onze inwoners. In hoeverre daarmee de ambities van de coalitie zullen worden gehaald is ons niet duidelijk. Hier zullen we samen met de coalitiepartijen kritisch op blijven richting het college.

Goed dat er ook in dit college aandacht is voor de aanpak van geluidsoverlast en fijnstof. En mooi ook dat dit breder wordt getrokken dan alleen het Oosterpark. We zijn wel benieuwd welke heroverweging het college denkt te gaan maken ten aanzien van het reeds genomen besluit over de realisatie van het geluidsscherm Oosterpark. Als we als overheid betrouwbaar willen zijn, dan moeten we niet aan gevoelige besluiten uit het verleden gaan tornen. Denk innovatief en zet in op landelijke aandacht en wetgeving. 

Van auto centraal naar de fiets en voetganger centraal, dat is een gedragsverandering die veel tijd kost. We zijn daarom blij om te lezen dat dit college veel plannen heeft rondom gezonde mobiliteit. Er wordt opnieuw geïnvesteerd in fiets- en voetpaden. Net als een fietspad op de centrumring is het tweerichtingenfietspad langs de Populierenlaan een prima voorstel (die suggestie hadden we eerder al gedaan). Het zou helemaal mooi zijn om het fietspad door te trekken tot aan de Verbindingsweg, dat komt ook de verkeersveiligheid ten goede. Fietsen en wandelen zijn zowel gezonde als schone mobiliteit, en in onze Randstedelijke gemeente vaak een prima alternatief van de auto. En minder auto’s, die hebben we ook nodig om voor iedere Ridderkerker een geschikte woning te kunnen bieden. We lossen het woningprobleem niet alleen op met hoogbouw, ook anders kijken naar onze parkeernormen en verplaatsingsgedrag is een deel van de puzzel. We zien uit naar de afronding van de nota Parkeernormen om te zien welke ambities het college hierin durft te stellen.

Actiepunten uit het collegeprogramma

In onze reflectie hebben we de nodige suggesties gedaan voor een betere balans in het collegeprogramma tussen mens en stenen, tussen visie en daadkracht en tussen direct zichtbaar en later zichtbaar. Ter afsluiting willen we nog wat opmerkingen en aandachtspunten noemen ten aanzien van voor ons belangrijke actiepunten uit het collegeprogramma. Het zijn allen actiepunten waarbij we voorafgaand en tijdens de beleidsvorming intensief betrokken willen worden, zodat de raad ook steeds haar input mee kan geven. Denk hierbij aan startnotities, commissiebijeenkomsten en werkbezoeken. De belangrijkste hebben we hieronder weergegeven: 

• Project helder schrijven (actie 10) → combineer dit ook met actie 26 actualiseren APV; een APV in begrijpelijke taal zou welkom zijn;
• Opstellen nieuw participatiebeleid (actie 18) → betrek de raad vroeg in het proces door het maken van een startnotitie en denk ook aan gezamenlijke werkgroep met raadsleden en inwoners om dit beleid samen vorm te geven; 
• Ruimtelijke ontwikkeling politiebureau Kievitsweg (actie 28) → zet in op transformatie van het gebouw tot starterswoningen;
• Plan van aanpak ontbrekende schakels in de wandel- en fietsroutes (actie 47) → blijf niet te lang hangen in plannen maken, maar voer ook gelijk uit. En kijk ook naar de onderhoudsplanningen, maak daarin werk met werk;
• Uitbreiden deelnemers Stichting Samenwerking Onderwijs en bedrijfsleven (actie 75) → betrek hierbij ook het middelbaar beroepsonderwijs in onze regio zoals Techniek college, Zadkine en Albeda;
• Onderzoek locaties voor extra speelterreinen, speel- en sportvoorzieningen (actie 117) → houdt het niet alleen bij onderzoek, maar voer een aantal verbeteringen ook de komende jaren al door;
• Moderne vorm van een sociale (wijk) werkplaats (actie 146) → focus en investeer zoveel als mogelijk op (job)coaching bij reguliere werkgevers. Kijk wat nodig is om in Ridderkerk meer sociale ondernemers een plek te bieden. Bouw de sociale werkplaats om tot een sociale ontwikkelplaats. Zodat het een plek gaat worden die zowel een vangnet als een springplank is;
• Enthousiasmeren voor vrijwilligerswerk (actie 152) → betrek hierbij in een vroeg stadium de raad, ga op zoek naar ruimte in regels rondom vergoedingen, betrek actieve vrijwilligers bij het nieuwe beleid;
• Een betrokken en constructieve adviesraad Sociaal Domein (actie 161) → betrek in een vroeg stadium de raad, geef duidelijk aan hoe het proces tot het komen van deze raad gaat verlopen;
• Opzetten van een gemeentelijke verduurzamingsregeling (actie 179) → betrek de raad in een vroeg stadium en maak de regeling laagdrempelig en vooral geschikt voor hen die deze regeling het hardst nodig hebben;
• Onderzoek hoogbouw in Ridderkerk (actie 221) → betrek de raad in een vroeg stadium en voer met elkaar vooraf de discussie wat voor Ridderkerk we willen zijn: dorp aan de rivier versus een gemeente in stedelijke omgeving;
• Herbezinning op geluidsscherm Oosterpark (actie 235) → ga niet alle discussie weer opnieuw voeren, maar ga door op door de raad vastgestelde kaders;
• Onderzoek toekomst van recreatiecentrum de Fakkel (actie 244) → betrek de raad in een vroeg stadium en voer met elkaar eerst het gesprek over welk toekomstbeeld een ieder voor zich ziet.

Afrondend

Het lijkt erop dat de raadscommissie Samen Wonen (die vooral gaat over het fysieke domein) het de komende jaren druk gaat krijgen met alle voorstellen vanuit het college. Maar hoe zit het met de commissie Samen Leven (met vooral onderwerpen in het sociale domein)? Toekomstbestendig ben je alleen wanneer je naast investeren in stenen en sporten, ook echt investeert in de mens. We roepen het college op om met deze bril nogmaals naar het collegeprogramma te kijken en een aantal acties toe te voegen.

De gemeente Ridderkerk staat er financieel gezien al jaren gezond voor. Dat mogen we koesteren, en daar moeten we zuinig op zijn. Tegelijkertijd moeten we dit ook als kans zien om juist die investeringen te doen die waarde hebben voor onze inwoners. En vooral voor hen die onze hulp het hardst nodig hebben.

De reflectie op het collegeprogramma hebben we geschreven vanuit onze nieuwe rol als oppositiepartij. Ons doel is om deze rol op een constructieve wijze op te pakken, samen met alle andere partijen in de Ridderkerkse gemeenteraad, en zeker ook samen met het huidige college. Gevoed door onze achterban en door diverse andere inwoners en organisaties in Ridderkerk, en bijgestaan door een actieve en trouwe steunfractie.

We verwachten komend jaar een bijzondere tijd tegemoet te gaan, de crisis zijn al genoemd. Maar ook het ontvlechten van de BAR-organisatie zal de nodige uitdaging gaan kosten. Daarbij zal ook het afscheid nemen van burgemeester Attema en het welkom heten van een nieuwe burgemeester voor de nodige dynamiek zorgen.

We bidden het college, de gemeenteraad en alle ambtenaren daarom van harte Gods zegen toe, zodat het ons mag lukken om met elkaar het goede te zoeken voor onze inwoners. Voor nu, en in de toekomst.

De fractie van de ChristenUnie,

Tjalke Alkema, Erna de Wolff – ter Beek en Robert Kooijman